Krzysztof Miklaszewski
Jak uczą annały rodzinne każdy z nas w 16 roku życia domagał się od otoczenia praw szczególnych. Każda z rodzin bowiem popełniała i popełniać będzie błąd nieuwagi : niedostrzeżenia, że oto dochowaliśmy się krnąbrnego 16-latka. Tak też jest z NURTEM w Kielcach, które po rocznej krakowskiej „inkubacji” – 15 lat wzrastał w KCK, a polskiemu środowisku filmowemu narzucał swoje sposoby zachowania. Stąd też kodeks 10 Przykazań NURTU w obliczu 16 jego edycji.
PRZYKAZANIE 1: SZANUJ TRADYCJĘ
Ogólnopolski Niezależny Przegląd Form Dokumentalnych NURT jest Dzieckiem Miłości. Miłości do polskiego dokumentu, który wiernie towarzyszył (wspierał ją lub obnażał) naszej rzeczywistości. Niezależnie od tego, czy sygnowała ona „mały realizm” i „naszą małą stabilizację” PRL, czy też przenikały ją konspiracyjne porywy ducha „antysocjalistycznego podziemia”. Co więcej polskie formy dokumentalne nigdy nie były obojętne ani wobec miarowego, ozdrowieńczego oddechu „Solidarnościowej transformacji” ani osłabiająch jadów nietolerancji – signum temporis ostatnich lat III Rzeczpospolitej.
PRZYKAZANIE 2 : POMAGAJ TWÓRCY
Regulamin NURTU, który swój organizacyjny żywot rozpoczął w roku 1995 od ocalającego polski dokument gestu (a były nim pokazy wyrzuconej na krakowski bruk produkcji lat 1994-95), skomponowany został z myślą o każdym twórcy formy dokumentalnej: tym znanym i tym nieznanym, laureacie nagród międzynarodowych i debiutancie, zawodowcu i amatorze. Wszyscy oni mają jednakowe szanse. Na NURCIE liczy się bowiem tylko pomysł i sposób jego artystycznej prezentacji.
PRZYKAZANIE 3 : DBAJ O SWOICH DOBRODZIEI
NURT szanując twórców, zabiegać musi o …D o b r o d z i e j i co roku wspierających to przedsięwzięcie, rozmach którego rysuje magiczna liczba 555. Tyle bowiem filmów przez 15 lat istnienia NURTU zaprezentowano publiczności na 115 pokazach konkursowych. I choć lista wspierających NURT od początku jego powstania sięga już… setki, to można śmiało powiedzieć, że Naszych Dobrodziei, zarówno tych instytucjonalnych, jak i tych całkowicie prywatnych n u r t u j ą te same troski, co twórców dokumentów.
PRZYKAZANIE 4 : WYCHODŹ PUBLICZNOŚCI NA PRZECIW
Kompromitacja PRL-owskich idei sztuki masowej nie powinna oznaczać rezygnacji z dotarcia do jak największej ilości widzów .W Kielcach taką najbardziej wdzięczną zintegrowaną grupą jest m ł o d z i eż s z k o l n a , naturalnie poszukująca we wszystkich przekrojach rzeczywistości. Stąd wyróżniający p r z e g l ą d o w ą konstrukcję NURTU – t e m a t y c z n y c h a r a k t e r poszczególnych pokazów (od kilku ostatnich lat jest ich d z i e w i ę ć o czasie do 120 minut) O tematyce poszczególnych pokazów decyduje corocznie charakter i zawartość nadesłanych utworów, które po wstępnej kwalifikowacji “same” układają się w grupy. Tym to sposobem każdy pokaz stanowi osobną całość i podkreśla jeden z kierunków dorocznej penetracji dokumentu.Dlatego też publiczność kielecka – przyzwyczajona do takiego menu – wybiera sobie poszczególne pokazy świadomie .Dlatego też zostaje po pokazach na rozmowę z twórcami i namiętnie dyskutuje.
PRZYKAZANIE 5 : NIE BĄDŹ GATUNKOWYM PURYSTĄ
Metoda filmoznawczego “szkiełka i oka” i filmologicznego puryzmu, charakterystyczna dla kilku znaczących polskich Festiwali – NURTOWI jest z gruntu obca.Wręcz przeciwnie: Kielce i jego 15. letnia praktyka (na wszystkie dotychczasowe NURT-y nadesłano dotychczas 1634 dokumenty) pozwoliły jego prawodawcy sformułowanie rewolucyjnych tez gatunkowych DOKUMENTALNEJ FORMY – pojęcia obejmującego wszystkie zjawiska dokumentalnego zapisu wizualnego, jakie pojawiają się w polskiej medialnej przestrzeni. Stąd profetycznie nakierowany podtytuł gatunkowy NURTU: OGÓLNOPOLSKI NIEZALEŻNY PRZEGLĄD F O R M D O K U M E N T A L N Y C H. NURT zatem to jeszcze jeden dowód zwycięstwa PRAKTYKI NAD TEORIĄ.
PRZYKAZANIE 6 : BĄDŹ OTWARTY
NURT pragnąc być jednocześnie OGÓLNOPOLSKIM i NIEZALEZNYM pamięta o OTWARTOŚCI CAŁKOWITEJ. “Przekłada się” to na brak barier nie tylko dla tzw. producentów zewnętrznych, czyli grup produkcyjnych i studiów, działających niezależnie od telewizji publicznych i stacji komercyjnych, ale przede wszystkim na szansę dla produkcji prywatnych i uczelnianych. Te ostatnie zresztą święcą na NURCIE wielkie triumfy, zwłaszcza że nie działa tu żadna z polskich medialnych autocenzur: ani tematyczna, ani obyczajowa.
PRZYKAZANIE 7 : NIE BÓJ SIĘ KONTEKSTU
Jak być Polakiem, nie tkwiąc w polskich „opłotkach”, a jak zachować prawdziwie Polski Charakter, uznając konieczności, wynikające ze Wspólnej Europy? Na te pytania odpowie dzieć w Kielcach próbowało wielu twórców, a kilka ich punktów widzenia za zrozumienie “kontekstu bytowania” nagrodziła i Komisja Artystyczna, i publiczność Przeglądu. KONTEKST zresztą jako rzeczywista sytuacja człowieka, sytuacja często konfliktogenna, ale i budująca WIĘZI OGÓLNOLUDZKIE budowały i budują obecne w Kielcach na pokazach specjalnych dokumentalne dzieła twórców z całego świata: od “Into the West” – serialu produkcji Stevena Spielberga o zagładzie Indian poprzez dokumenty o futbolowej gwieździe – Zidanie i karykaturalnym włoskim przywódcy – Berlusconim do wstrząsającej relacji dokumentalnej Mariny Żenovich „Polański.Ścigany i pożądany”.
PRZYKAZANIE 8 : ZAWIERZ KIELCOM
Kielce jako miejsce na ziemi ma rozmaite konotacje.Te najgorsze – związane z żydowskim pogromem i chuligaństwem uliczników. I te najlepsze – przynależne bez reszty dziejom Polski ze Świętym Krzyżem i „Kazaniami Świętokrzyskimi”. Znaczącą dystynktywną nowością Ziemi Kieleckiej stały się jej aspiracje kulturalne, w które wpisał się udatnie NURT, Kielcom zawierzający i Kielcom oddany. Reakcja Kielc na NURT jest tak samo pozytywna, a Kieleckie Centrum Kultury uczyniło z NURTU jedną z wiodących prestiżowych imprez.
PRZYKAZANIE 9 : UŻYWAJ NURTU
NURT jest napewno bardziej atrakcyjny niż ROZLEWISKA. NURT niepokoić musi swoim nieokiełznanym charakterem , swoją gwałtownością , swoją siłą .Jego żywioł jest niebezpieczny dla życia, ZBAWIENNY JEDNAK DLA KULTURY. Ale i z tego dobrodziejstwa należy korzystać z przenikliwą ostrożnością. Nurt ujarzmiony w korycie lub skierowany do polderów staje się niegroźny. Tym razem dla życia to zbawienie. DLA KULTURY JEDNAK TO KLĘSKA. I o tym pamiętać trzeba, KIEDY NURT FUNKCJONUJE JAKO SAMODZIELNE ZJAWISKO KULTUROWE.
PRZYKAZANIE 10 : WSPIERAJ NURT
NIC O NAS BEZ NAS. NURT będzie taki, jakim go uczynimy wszyscy. Przez swoje uczestnictwo jako twórcy .Przez swoją obecność jako dyskutanta i widza.Dlatego nie zwlekaj i przyjeżdżaj do Kielc.
DAJ SIĘ PORWAĆ NURTOWI na cały listopadowy tydzień (22-26.XI.2010)
Wrzesień 2010
KRZYSZTOF MIKLASZEWSKI
reżyser filmowy i teatralny , krytyk sztuki
pomysłodawca i dyrektor artystyczny
Ogólnopolskiego Niezależnego Przeglądu
Form Dokumentalnych NURT